We zijn gewend om in superlatieven over technologie te denken en innovatie te zien als één grote opgaande lijn. Altijd maar sneller, efficiënter, beter, productiever, duurzamer. Maar kijken we niet met een té optimistische blik naar innovaties als artificiële intelligentie, robotisering of 3D-printing en zijn deze revoluties niet slechts evoluties? Leven we écht in de spannendste tijd ooit, waar de volgende revolutie elk moment kan uitbreken? De gelauwerde macro-econoom Robert Gordon denkt dat het allemaal wel meevalt.
The Digital Dutch 2019
Kom op 11 april 2019 naar Jaarbeurs Utrecht voor de 4e editie van The Digital Dutch. Hét event voor ondernemend Nederland over digitale kansen, inspiratie en innovatie.
Schrijf je nu inIn zijn boek ‘The rise and fall of American growth’ beargumenteert hij uitvoerig dat als al die nieuwe technologieën echt zo baanbrekend waren, we wel een sterkere economische groei zouden zien in de wereld. Gordon bekeek daarvoor de periode van 1870 tot 1970. Een tijd van een grote vernieuwingen en ongekende economische groei in de Verenigde Staten. Maar ook een periode die zich voorlopig niet meer herhaalt, betoogt hij. Zijn lijvige boek kwam hem op veel lof te staan. Het werd een verrassende bestseller en al snel werd de 77-jarige wetenschapper vergeleken met die andere controversiële econoom, Piketty. Want ook Gordons ideeën kregen kritiek. Hij zou te pessimistisch denken over innovatie en de potentie van artificiële intelligentie (AI), robotica en 3D-printing onderschatten.
In een interview met NRC Handelblad benoemde u dat de tegenvallende economische groei er best eens voor kon zorgen dat Trump president zou worden. Bent u blij dat uw voorspelling is uitgekomen?
‘Nee natuurlijk niet! Iedere dag overtreft hij weer je stoutste verwachtingen met de verschrikkelijke dingen die hij doet. Hij verstoort de wereldhandel door de invoerrechten op producten uit Europa of Azië te verhogen en raakt daarmee ook zijn achterban, de Amerikaanse boeren. Hij is kwaad over het feit dat China onze technologie steelt. Maar invoerrechten heffen zijn daarvoor een paardenmiddel dat meer kwaad dan goed doet. Hij raakt onschuldige ondernemers over de hele wereld en doet de economische groei geen goed.’
VERGELEKEN MET VROEGER KABBELT INNOVATIE NU EEN BEETJE VOORT
Die economische groei was ongekend in 1870-1970. Wat maakt de 100 jaar die u hebt bestudeerd tot the special century?
‘Het was een periode van grote uitvindingen, die we later eigenlijk nooit meer gezien hebben. De Verenigde Staten veranderden zo van een agrarische in een industriële samenleving. De snelheid waarmee we konden reizen, de regulering van de temperatuur in onze woning, stromend water, elektriciteit, het was echt een combinatie van ongekend veel grote uitvindingen die onze levensstandaard enorm verhoogden. En nu hebben wij de iPhone als ‘de grote bijdrage’ aan onze levens. Als je onze groei en productiviteit van nu vergelijkt met die van destijds, dan moet je concluderen dat we dat niveau niet meer halen – in ieder geval niet over langere tijd.’
Is innovatie dan dood?
‘Nee, zeker niet. We hebben ontzettend veel innovatie. In de Verenigde Staten worden meer patenten geregistreerd dan ooit tevoren. Dat zal voor Europa ook gelden. Maar neem bijvoorbeeld autonome voertuigen. Recent onderzoek laat zien dat meer dan 50% van de Amerikanen daar niet aan wil, ze willen zelf rijden. Er wordt dus gewerkt aan iets waarop veel mensen niet zitten te wachten. Kijk je naar robots en AI, dan zie je dat die nog relatief weinig impact hebben op onze industrieën. De dienstverlenende sector onderging een revolutie door de invoering van de personal computer zo rond 1995. De meeste bedrijven werken nu met desktops die feitelijk nog net zo werken als 20 jaar geleden. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de keuken. Keukens van nu zijn nog precies zoals die uit de jaren 60, misschien afgezien van de magnetron. Wat we in de afgelopen decennia hebben gezien aan technologisch vooruitgang, is dus eerder een evolutie dan een revolutie. We borduren verder op wat we al hebben en het gevolg is dat economische groei laag zal blijven in de komende jaren.’
Ben jij dagelijks bezig met digitalisering in je bedrijf of organisatie? Loop je daarbij tegen obstakels aan? Wil je meer weten over wat vandaag al mogelijk is en hoe het jouw bedrijf helpt om succesvoller te worden? Kom dan op 11 april naar 'the Digital Dutch' het event voor ondernemend Nederland.
AanmeldenToch overheerst vooral in de techsector volop optimisme. De volgende revolutie staat altijd voor de deur. Vindt u dat we innovatie overschatten?
‘Er is vaak sprake van chronocentrisme: het idee dat onze tijd de meest spannende, innovatieve periode is. Maar kijk je terug naar de periode 1870-1970, dan kun je niet anders dan erkennen dat onze technologische vooruitgang nu, in vergelijking met toen, voortkabbelt. Op de Wereldtentoonstelling van 1939 werd een illustratie vertoond van hoe de wereld er in 1960 zou uitzien. Sommige zaken op die tekening hebben we nu nog steeds niet! En dan heb ik het niet over zoiets geks als vliegende auto’s. Dus ja, we overschatten de snelheid waarmee innovatie zich voltrekt en ook de impact die vernieuwingen hebben. Het ontwikkelen en echt tot wasdom brengen van wat ze the big 3 noemen, robotica, AI en 3D-printing, kost tientallen jaren. Ik sluit helemaal niet uit dat ze in de toekomst onze wereld alsnog op zijn kop zetten, maar nu zie ik het nog niet gebeuren. Dat maakt me geen pessimist, eerder een optimist. Ik denk dat voorlopig niemand bang hoeft te zijn dat hij vervangen wordt door een robot of slim programma.’
Welk advies heeft u voor ondernemers?
Moeten ze innovatie dan maar compleet links laten liggen? ‘Nee, zeker niet. Innovatie kan je helpen. Ondernemers moeten zich alleen niet door hypes laten leiden. Bekijk goed welke vernieuwing van pas komt binnen jouw organisatie. Is het een vooruitgang, vervangt het bijvoorbeeld écht het werk van een medewerker of doet die persoon juist meer dan je nu denkt? Ik weet dat Elon Musk van Tesla pasgeleden juist automatisering in zijn fabrieken terugdraaide omdat mensen in bepaalde processen productiever bleken dan robots. Ik zou dus zeggen: wees kritisch op innovaties, zorg dat ze zich al bewezen hebben en overschat hun impact op je organisatie ook weer niet. Je kunt beter verrast worden, dan tegen een dure teleurstelling aanlopen.’
