Grote kansen voor digitalisering in de maak- en bouwindustrie

De Nederlandse maakindustrie wacht een grootse toekomst als het gaat om de smart industry. Al in 2015 publiceerde brancheorganisatie FME een whitepaper waaruit blijkt dat de Nederlandse maakindustrie een grote toekomst wacht. Titel: ‘Aan de slag met Smart Industry.’ Een van de passages luidde als volgt:

'Nederland heeft zonder twijfel de potentie om tot de wereldtop van smart landen te gaan behoren. We hebben topsectoren die wereldwijd kunnen concurreren. We beschikken over een solide basis van gezonde grote én kleinere ondernemingen. We hebben hoogwaardige productiebedrijven. Onze technologische bedrijven zijn sterk in maatwerk. Op het gebied van digitalisering beschikken we over een aantal internationale koplopers. Onze industriële sectoren zijn uitstekend geëquipeerd om met verdere integratie van ICT in processen, producten en diensten hun efficiency te vergroten.'

^{Paul Cobben, sector developer voor de maakindustrie bij KPN, en Bauke de Vries, hoogleraar ontwerpsystemen aan de Technische Universiteit Eindhoven in gesprek over de toekomst van de bouw- en maakindustrie.}

Smart Industry beweging

Een jaar daarvoor was in Nederland de Smart Industry-beweging van start gegaan, een landelijk initiatief van FME, TNO, het ministerie van Economische Zaken, VNO-NCW, de KVK en Nederland ICT. Doel van die beweging: het versterken van de Nederlandse industrie door maximaal gebruik te maken van de nieuwste informatie en technologische ontwikkelingen, zodat Nederlandse bedrijven efficiënter, flexibeler, kwalitatief beter en tailor made kunnen produceren.

Andere tak van sport

Klinkt goed, niet? Maar hoe staat het er anno 2018 eigenlijk voor met die ambities? 'De grootzakelijke bedrijven zijn volop bezig de digitale transformaties in de Nederlandse maakindustrie te realiseren. De volgende slag ligt bij het mkb. Daar zijn met name goed werkende voorbeelden nodig van de ‘Smart Industry’. Praktijkcases dus van initiatieven die direct resultaat opleveren en die de concurrentiepositie van een mkb-bedrijf verbeteren', zegt Paul Cobben, sector developer bij KPN voor de maakindustrie. 'Daarbij zie je dat vragen over data voor veel bedrijven nieuwe vraagstukken oproept. Want van wie is de data bijvoorbeeld? Als daar geen duidelijkheid over is, maakt dat het onderwerp onnodig complex. Dat heeft ook gevolgen voor de introductie van nieuwe slimme producten en slimme diensten die gebruikmaken van veel soorten data. Die lopen dan namelijk vertraging op. Denk bijvoorbeeld aan een machinebouwer die sensoren toevoegt aan zijn bestaande machinepark. Dat kan betekenen dat hij op dat moment naast productleverancier ook informatieleverancier is geworden, met een hele nieuwe set aan verplichtingen die daarbij horen. In die rol moet hij zaken als privacy, security en connectiviteit echt goed op orde hebben. En voor de meeste maakbedrijven is dat toch een heel andere tak van sport.'

‘Je ziet dat vragen over data voor veel bedrijven nieuwe vraagstukken oproept. Want van wie is de data bijvoorbeeld’

^{- Paul Cobben}

Traditionele werkwijzen

Bauke de Vries, hoogleraar ontwerpsystemen aan de Technische Universiteit Eindhoven, is ook aanwezig tijdens het gesprek. Uit zijn verhaal blijkt al snel dat er binnen de bouwwereld een nog veel grotere slag te maken is. 'De bouwwereld werd tijdens de afgelopen economische crisis hard getroffen. Destijds was er voor bouwbedrijven dus een noodzaak om zich te herbezinnen en een vernieuwingsslag te maken. Maar nu het weer beter gaat, voelen ze die noodzaak veel minder. Daarbij hebben ze meer werk dan ze aankunnen en is er een schaarste aan vakmensen. Veel bouwbedrijven hebben hun oude werkwijzen dus weer opgepakt. Ze gaan van project naar project. Daar gaat ook alle effort in zitten. En daardoor komen ze niet echt aan vernieuwing toe.'

Smart Home

Ondertussen neemt de vraag naar slimme woningen snel toe. 'Op de bouwplaats zijn dus steeds vaker gespecialiseerde bedrijven te vinden die weten hoe je installaties via sensoren op het Internet of Things kunt aansluiten. En die bedrijven weten ook hoe je vervolgens met behulp van data en de juiste algoritmes woningen een stuk slimmer kunt maken. Is er bijvoorbeeld iets mis met de HR-ketel? Dan krijgt de storingsdienst automatisch een seintje. Of is iemand hulpbehoevend? Dan kunnen sensoren in de woning analyseren of er zich onveilige situaties voordoen. Als dat het geval is, gaat er een alarm naar de zorgverlener, zodat die actie kan ondernemen.'

Verschillende werelden

Binnen de bouwwereld is dus zeker kennis over sensortechnologie, data en het Internet of Things (IoT) aanwezig. Maar die kennis wordt in het ontwerpproces nog nauwelijks toegepast, volgens De Vries. 'De kunst is om die verschillende werelden bij elkaar te krijgen. Maar dan moet er wel een bereidheid zijn om nauw samen te werken en nieuwe allianties te sluiten met de ICT-industrie. Maar daar zijn veel bouwbedrijven nog huiverig voor. Daarbij werken ze per project met verschillende partijen samen. Dat bemoeilijkt samenwerking eveneens. Wat ook meespeelt, is dat zaken als sensordata en IoT niet direct zichtbaar of tastbaar zijn. Hun toegevoegde waarde blijkt pas in de uitvoeringsfase of gebruiksfase van een gebouw.'

Betere beslissingen nemen met data

'Dat is inderdaad wel een goed punt. We hebben voor de Nederlandse bouwwereld en maakindustrie heel veel data ter beschikking, maar gebruiken we die ook goed?', vult Cobben aan. 'De crux zit ‘m in het gebruiken van al die onbenutte data. Naast bestaande data krijg je ook te maken met nieuwe data, zoals IoT-data. De uitdaging is om daar informatie en kennis uit de halen waarmee je als mens beter je werk kan doen. Dat kan door het systeem je actief te laten helpen om betere, data driven, beslissingen te nemen. Maar je kunt er ook voor kiezen om alle belangrijke informatie in een overzichtelijk dashboard te laten zien', benadrukt hij.

'Als die dashboards inderdaad relevante informatie tonen, kun je werkprocessen enorm versnellen, ook het bouwproces', stelt De Vries. 'Degenen die zo’n dashboard maken, moeten dan wel precies weten hoe er in de bouw wordt gecommuniceerd, welke informatiebehoefte er is en welke beslissingen er moeten worden genomen.'

De juiste informatie op het juiste moment

Doordat de prijs van sensoren blijft dalen en de connectiviteit steeds beter en goedkoper wordt, is er vandaag de dag al veel meer mogelijk. Vooral als je daarnaast gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie en geavanceerde algoritmes. Maar met alleen de techniek ben je er nog niet. Om met behulp van data precies op het juiste moment de juiste informatie te kunnen presenteren, moet je vooraf de juiste vragen stellen. 'Dat begint heel simpel, door samen door een fabriek te lopen en goed te kijken waar je sensortechnologie zou kunnen inzetten', zegt Cobben. “Je komt dan soms ook op toepassingen waar niemand daarvoor nog aan gedacht had.'

'Zo kun je met behulp van draadloze sensoren meten hoeveel trillingen heftrucks in een fabriekshal veroorzaken', noemt hij als voorbeeld. 'Als daar ook productiemachines staan, zou het best kunnen dat die trillingen een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van de producten die je maakt. Het is dan handig als je over technologie beschikt waarmee je dergelijke verstoringen kunt meten en dus ook kunt voorkomen. En zo zijn er natuurlijk nog veel meer voorbeelden te noemen. Binnen KPN hebben we het dan ook over Digital Factory.'

Het nieuwe bouwen lijkt steeds meer op maakindustrie

Een Digital Factory op de bouwplaats inzetten? Dat lijkt De Vries een heel goed plan. Alleen ziet hij dat nog niet zo snel gebeuren, vooral omdat daarvoor nieuwe bouwproducten en bouwprocessen nodig zijn. 'Maar ik kijk wel naar wat mijn collega Theo Salet doet. Die is momenteel bezig met een bouwproject waarvoor hij een grote 3D-printer gaat inzetten. Hier in Eindhoven komen vijf woningen te staan. En ik hoorde dat de betonnen onderdelen voor de eerste woning hier op de universiteit worden geprint…' 'Inderdaad, de bouw maakt steeds meer gebruik van prefabricage op een centrale productielocatie. En op de bouwplaats vindt dan de assemblage plaats', valt Cobben hem bij. 'Dit lijkt ook heel veel op wat assemblagebedrijven in de maakindustrie doen. De digitale transformaties in de maakindustrie en de onderliggende technologieën, zoals IoT en Machine Learning, worden daardoor ook steeds relevanter voor de bouwsector.'

‘De digitale transformaties in de maakindustrie en de onderliggende technologieën, zoals IoT en Machine Learning, worden steeds relevanter voor de bouwsector’

^{- Bauke de Vries}