Gemeente Rotterdam pioniert met digitale identiteiten

Eind 2026 moeten alle EU-lidstaten hun burgers een digitale identiteit aanbieden. Een jaar later moeten overheden deze ook accepteren in hun dienstverlening. Dat klinkt ver weg – maar wie nu pas begint, is eigenlijk al te laat. Gemeente Rotterdam besloot om niet af te wachten en startte in 2024 een aanbesteding voor de ontwikkeling van een eigen digitale wallet. KPN kwam als winnaar uit de bus.

“Wat Rotterdam doet is ambitieus”, zegt Harm Roosendaal, Product Manager eIDAS & Trust Services bij KPN. “Ze willen hun dienstverlening eerlijker, veiliger en toegankelijker maken. Wij brengen daar onze ervaring, compliance en betrouwbaarheid in en zorgen dat het werkt binnen de Europese kaders.”

De ID010-wallet is het resultaat: een werkende, maar nog niet uitgerolde digitale identiteit waarmee burgers gecontroleerd gegevens kunnen delen. Bijvoorbeeld bij het inschrijven voor een huurwoning. Burgers krijgen bovendien meer grip op hun eigen gegevens. In de app kunnen ze precies zien welke data ze met welke instantie hebben gedeeld. Dat zorgt voor transparantie en versterkt het vertrouwen in digitale dienstverlening. 

Minder papier, meer regie

De eerste beoogde toepassing van de ID010-wallet is gericht op het eerlijker en eenvoudiger maken van het huurwoninginschrijfproces. Nu is dat vaak omslachtig en gevoelig: woningzoekenden moeten verschillende documenten aanleveren, vaak meer dan nodig, zoals inkomensverklaringen, identiteitsbewijzen en contactgegevens. 

Met de ID010 verandert dat fundamenteel. Burgers halen na onboarding een digitaal huurinschrijvingspasje op in hun wallet. Dat pasje bevestigt dat zij een legitieme inwoner van Rotterdam zijn, mét de juiste inkomenscategorie, zonder dat hun naam, geslacht of afkomst wordt gedeeld met de verhuurder. Zo blijft de privacy maximaal beschermd en wordt discriminatie in het selectieproces tegengegaan.

Praktische voordelen

Daarnaast biedt de wallet praktische voordelen: gebruikers loggen met één app veilig in, zien precies welke gegevens zij met welke instantie hebben gedeeld en houden zo zelf de regie. Ze hoeven geen papieren meer te verzamelen of formulieren in te vullen: het proces wordt digitaal, sneller en overzichtelijker. 

“We zien dat mensen vastlopen in papierwerk, formulieren en onduidelijke eisen”, vertelt Roosendaal. “Met de wallet kunnen ze hun inkomen bijvoorbeeld direct ophalen en alleen dat delen wat nodig is. Dat voorkomt onnodige gegevensdeling én maakt het proces eerlijker.”

Die gedachte wordt gedeeld door gemeente Rotterdam, die de maatschappelijke kant van dit project als kern ziet. “Met de ID010 zetten we een stap richting eerlijkere en toegankelijkere digitale dienstverlening”, zegt Peter den Held, directeur en CIO bij gemeente Rotterdam. “Het gaat ons niet alleen om technologie, maar om het versterken van de positie van onze inwoners. Dankzij de samenwerking met KPN hebben we nu een oplossing in handen die betrouwbaar is, technisch robuust én klaar voor toekomstige wetgeving. Dat geeft ons de ruimte om vooruit te denken.”

Geen app als alle andere

Het ontwikkelen van een digitale identiteit is geen standaard softwareproject. Alleen partijen met een speciale status, de zogeheten Qualified Trust Service Providers (QTSP’s), mogen deze vertrouwensdiensten leveren volgens Europese regels. KPN is één van de weinige bedrijven in Nederland die deze status heeft. 

“We ontwikkelen een digitale infrastructuur die net zo betrouwbaar is als een paspoort”, aldus Roosendaal. “Dat vraagt om maximale zekerheid op het gebied van privacy, beveiliging en compliance. Daarom is het zo belangrijk dat een partij als KPN dit doet. Met bewezen standaarden, diepgaande audits en een infrastructuur waarop de overheid kan vertrouwen.” 

De techniek werkt, nu de wet nog

Hoewel de wallet technisch volledig functioneert, is deze nog niet breed inzetbaar. De reden is helder: Nederlandse wet- en regelgeving moet nog worden aangepast om digitale identiteiten volgens de eIDAS-verordening daadwerkelijk te mogen gebruiken. 

Toch is het project al waardevol. Gemeente en markt hebben samen getest of de technologie werkt – en dat vinkje is gezet. Zodra de wet het toelaat, kan Rotterdam live.

“We hebben laten zien dat het kán”, zegt Boris Goranov, CEO van Ubiqu. “De digitale identiteit werkt, de wallet werkt, en we hebben samen met KPN gezorgd dat het voldoet aan alle eisen. Wat ons betreft is dit een blauwdruk voor gemeenten die klaar willen zijn voor de toekomst.”

Eenvoudig aansluiten

De ID010-wallet is white-label ontwikkeld, wat betekent dat andere gemeenten er eenvoudig op kunnen aansluiten, bovendien met eigen branding en rondom eigen processen. Maar altijd met de zekerheid van een Europese QTSP en een infrastructuur die al aan de strengste eisen voldoet.

Rotterdam kijkt inmiddels al verder dan de woningmarkt. Sportvoorzieningen, bibliotheken en andere gemeentelijke diensten kunnen eenvoudig aan de wallet worden gekoppeld. Dat maakt het project geen eindpunt, maar een vliegwiel.

“Digitale identiteit wordt straks net zo vanzelfsprekend als je DigiD of je pinpas”, besluit Roosendaal. “Maar dat gebeurt niet vanzelf. Het vraagt om technische betrouwbaarheid, maatschappelijke verantwoordelijkheid en politieke durf. En dat is precies wat hier samenkomt.”