Dat de wereld om ons heen razendsnel verandert, hebben we inmiddels allemaal wel begrepen. Robotisering, Internet of Things, big data: ze hebben de potentie om ons leven op z’n kop te zetten. Daarom filosoferen we massaal over hoe de wereld er over 10 of 20 jaar uit zal zien. Maar moeten we ons daar wel op focussen? Volgens Herman van Bolhuis, ondernemer, innovator en managing partner van CIONET, moet de vraag niet zijn ‘Hoe ziet de wereld er in 2030 uit?’, maar ‘Wat gaan we morgen anders doen om klaar te zijn voor die toekomst?’ Annemiek Sterks, Programmamanager Innovatie bij KPN Consulting, sprak hem hierover bij MAAK Haarlem, waar Herman de 3D Makers Zone heeft opgericht.
Dat de wereld om ons heen razendsnel verandert, hebben we inmiddels allemaal wel begrepen. Robotisering, Internet of Things, big data: ze hebben de potentie om ons leven op z’n kop te zetten. Daarom filosoferen we massaal over hoe de wereld er over 10 of 20 jaar uit zal zien. Maar moeten we ons daar wel op focussen? Volgens Herman van Bolhuis, ondernemer, innovator en managing partner van CIONET, moet de vraag niet zijn ‘Hoe ziet de wereld er in 2030 uit?’, maar ‘Wat gaan we morgen anders doen om klaar te zijn voor die toekomst?’ Annemiek Sterks, Programmamanager Innovatie bij KPN Consulting, sprak hem hierover bij MAAK Haarlem, waar Herman de 3D Makers Zone heeft opgericht.
Annemiek: ‘De meeste bedrijven beseffen steeds beter dat we midden in een digitale revolutie zitten. De afgelopen 20 jaar hebben we voornamelijk onze media en informatie gedigitaliseerd. Nu volgen onze steden, onze huizen, onze productiemethoden en zelfs ons lichaam. Bedrijven proberen om te gaan met al die veranderingen – en de paradigmaverschuiving die daarbij hoort. Wat is volgens jou daarbij hun grootste struikelblok?’
Herman: ‘We leren nu pas om te gaan met de technologie van een paar jaar terug. Ik neem mijn moeder vaak als voorbeeld. Die vond het enorm lastig om met een videorecorder om te gaan, ondanks dat er maar een paar knoppen op zaten. En het gat tussen de technologische mogelijkheden en wat wij eruit halen, groeit. We hebben nog geen begin van een antwoord hoe we daarmee om moeten gaan. Bedrijven denken nauwelijks na over hoe dingen slimmer kunnen. Ze kijken te veel naar deeloplossingen die vaak maar tijdelijk werken, in plaats van naar een overkoepelende aanpak.’
'Bedrijven denken nauwelijks na over hoe dingen slimmer kunnen'
Annemiek: ‘Dat zien wij ook. Bedrijven zijn zoekende. Ze willen bijvoorbeeld aan de slag met Internet of Things, maar hebben nog geen duidelijk beeld wat dat nou echt voor impact kan hebben op hun bedrijfsvoering. De ambitie is er, maar de kennis is vaak te beperkt om de slag te maken naar een waardevolle businesscase. Door op zoek te gaan naar de achterliggende vraag, ontdekken we samen waar deze bedrijven écht behoefte aan hebben.’
Herman: ‘Precies! Ik stel het liefst een hele hoop ‘domme’ vragen om tot het echte probleem – en een werkelijke oplossing – te komen. Een mooi voorbeeld: een watermaatschappij zat met een type putdeksel dat steeds stuk ging, maar niet meer geproduceerd werd. Ze vroegen ons die deksel 3D te printen. Mijn vraag is dan meteen ‘Waarom gaat die putdeksel kapot?’ Dat komt blijkbaar omdat hij klem gaat zitten door corrosie, en vervolgens met grof geweld losgetrokken moet worden. Dan kun je zeggen ‘Prima, we printen een stevigere putdeksel die niet kan eroderen’, maar dat is maar een deel van de oplossing. Want waarom moet die put überhaupt open? Wat als we die putdeksel nu slim maken, zodat je op afstand kunt zien wat eronder gebeurt? Of beter nog: we maken hem actief. Want je wilt eigenlijk een putdeksel die zelf aangeeft wanneer er iets aan de hand is.’
Annemiek: ‘Dat is een prachtig voorbeeld van hoe bedrijven vaak vastzitten in oude patronen en daardoor té gefocust zijn op een bepaalde aanpak. Wij moedigen organisaties aan om in plaats daarvan te kijken naar de kruisbestuiving tussen verschillende technologieën. In dit geval bijvoorbeeld hoe robotica, IoT en 3D-printing samenkomen. Als we met een oplossing komen die buiten hun oorspronkelijke kaders valt, horen we vaak: ‘Als je het zo zegt, lijkt het zo simpel. Dat we daar zelf niet op zijn gekomen.’ Waarom is het volgens jou zo lastig voor bedrijven om zelfstandig buiten de gebaande paden te treden?’
'Bedrijven kijken te veel naar deeloplossingen die vaak maar tijdelijk werken, in plaats van naar overkoepelende aanpak'
Herman: ‘Ik noem dat de innovatiefuik. Men innoveert wel, maar binnen de bestaande kaders. Neem een team van een autofabrikant dat steeds slimmere en sterkere verbrandings-motoren ontwikkelt. Als dat team gaat innoveren, komt het met een model dat nog kleiner, krachtiger en efficiënter is. Het jaar daarna is de motor nog een stukje lichter. Maar uit dat team komt nooit de elektromotor. Dat is de innovatiefuik, je probeert op een steeds kleiner stukje te innoveren. Totdat je vastloopt.’
Annemiek: ‘Gelukkig zie je ook steeds meer open innovatie, waarbij bedrijven zowel binnens- als buitenshuis inspiratie opdoen en cocreëren. Veel organisaties nemen een innovatiemanager aan, of schakelen de hulp in van andere partijen. Wij laten met veel klanten proefballonnetjes op om nieuwe technologieën uit te proberen en innoveren samen met startups. Zo ontdekken onze klanten – en wijzelf – in de praktijk hoe nieuwe technologieën écht waarde kunnen toevoegen. Daar komen fantastische dingen uit. Wat adviseer jij bedrijven die willen ontsnappen aan zo’n innovatiefuik?’
'Het gat tussen de technologische mogelijkheden en wat wij eruit halen, groeit. We hebben nog geen begin van een antwoord hoe we daarmee om moeten gaan'
Herman: ‘We moeten minder denken in termen van concurrentie. De toekomst is voor ons allemaal even onbekend. Elkaar helpen is een logische zet. Snelheid, creativiteit en samenwerken zijn dé manieren om je te onderscheiden en te overleven. Maar dat vraagt wel om een heel andere strategie. Bedrijven maken vaak de fout om mensen in te huren of in dienst te nemen die hun huidige processen ondersteunen, in plaats van mensen die hun toekomstige processen kunnen vormgeven. Mijn advies is dan ook: richt je op de vraag ‘Waarmee gaan we in de toekomst ons geld verdienen?’ Kijk alleen niet té ver vooruit. Het gaat niet alleen om waar we in 2030 staan – daar kunnen we redelijk eenvoudig een beeld bij vormen – maar vooral om wat we morgen gaan doen om het juiste pad voor de toekomst te kiezen.’
Annemiek: ‘De wereld verandert niet van de ene op de andere dag. Dat gaat stapje voor stapje. Bovendien kan er nu al heel veel waar veel bedrijven nog geen weet van hebben. Wij zijn binnen KPN volop bezig met augmented reality (AR) voor onze monteurs. Met een slimme bril krijgen zij bijvoorbeeld informatie over de machine waar ze naar kijken. Komen ze er niet uit? Dan roepen ze iemand op om met ze mee te kijken. Diezelfde toepassing ontwikkelen we nu ook voor andere bedrijven. Lees daarover verderop meer. Een technologie als AR zien veel bedrijven nog als futuristisch, terwijl nú beginnen een voorsprong oplevert. Ik ben het dus helemaal met je eens dat we ook op de mogelijkheden van het heden moeten focussen. Wat denk jij, hebben Nederlandse bedrijven het in zich om de digitale transformatie tot een succes te maken?’
'Het gaat niet alleen om waar we in 2030 staan, maar vooral om wat we morgen doen om het juiste pad voor de toekomst te kiezen'
Herman: ‘Ik denk het wel. Wij Nederlanders adopteren technologieën sneller dan de landen om ons heen. Bovendien zijn we praktisch ingesteld. Ook met die ‘nieuwe’ manier van samenwerken en cocreëren komt het wel goed. We zijn een handelsnatie, gewend om verbinding te zoeken. Voor echte innovatie is echter wel écht lef nodig. Bedrijven weten vaak wel dat ze hun geld verdienen met een oud model en snappen dondersgoed dat dit niet houdbaar is. Maar dat besef is vaak nog niet voldoende motivatie om in het diepe te springen. Ze durven niet te falen. Terwijl er nog zo veel te experimenteren valt.’
Annemiek: ‘Absoluut! Ik zeg altijd: ‘probeer het gewoon’. Er zijn zo veel kleine dingen die je als bedrijf kunt oppakken. Mijn advies is dan ook: kijk eens bij een bedrijf uit een totaal andere sector. Of kom bij ons sparren om van een ruw idee tot een verrassende businesscase te komen. Innoveren kost tijd, energie en geld, maar het levert je ook veel op. Het geeft je grip op de toekomst. Bovendien geeft het ontzettend veel voldoening als je tot mooie dingen komt.’
