Tijdens mijn studietijd – en dat is al aardig wat jaartjes geleden – kwam ik vaak in de bibliotheek van de Technische Universiteit van Delft. Daar hadden ze een prachtig systeem om boeken uit het boekenmagazijn te halen. Via een zogenaamde Bibliofoon bestelde je een boek. Dat kwam vervolgens een paar minuten later via een transportbandje bij je aan. Ongekend, voor die tijd. Aan die vernieuwingsdrang kunnen veel bibliotheken van nu nog een voorbeeld nemen!
Van boekenuitleenclub naar interactief kenniscentrum
‘De bieb’ is al jaren veel meer dan een plek waar je boeken kunt lenen, en in stilte kunt lezen en studeren. De afgelopen jaren maakte een deel van de bibliotheken een vernieuwingsslag door. Ze organiseren evenementen en activiteiten om nieuwe leden te werven, zoals lezingen, debatten of knutselmiddagen. En dat werpt zijn vruchten af. Uit de bibliotheekmonitor die minister Jet Bussemaker deze week aan de Tweede Kamer presenteerde, blijkt onder andere dat steeds meer jongeren de bibliotheek weten te vinden. Het aantal volwassen leden blijft echter teruglopen, dus er valt wel degelijk winst te behalen bij een hoop bibliotheken.
Ouderwets versus nieuwerwets
De ‘ouderwetse’ bibliotheken verliezen leden, zitten vast in oude verdienmodellen en grijpen de mogelijkheden van nieuwe technologieën onvoldoende aan. Zeker de helft van de Nederlandse bibliotheken heeft nog ouderwetse pc’s staan en biedt bezoekers niet de mogelijkheid om via hun eigen apparaat de digitale collectie te raadplegen. Dat komt voor een deel omdat hun digitale infrastructuur niet klaar is voor de toekomst. Ze werken niet in de cloud, hebben geen goede Wi-Fi, of hebben onvoldoende nagedacht over hun digitale beveiliging. Ook bieden ze geen klantgerichte extra’s, zoals bijvoorbeeld een app waarmee je boeken kunt reserveren en een melding krijgt wanneer de inleverdatum nadert, of die je suggesties geeft voor andere boeken die je misschien leuk vindt.
Een nieuw bestaansrecht creëren
Als je kijkt naar de kernfunctie van bibliotheken, dan is dat de kennis van mensen vergroten. Door daarop te focussen en dat doel op vernieuwende manieren met vernieuwende technieken in te vullen, creëren bibliotheken een nieuw bestaansrecht voor zichzelf. Dat begint bij een goede digitale basis: het digitaliseren van de collectie in de cloud, zodat hij vanaf elk device beschikbaar is. Ook op afstand, want waarom zou je als lid per se naar de bibliotheek toe moeten? Met die digitaliseringslag is een groot deel van de bibliotheken al volop bezig. Ik denk wel dat ze hierin onderling nog veel meer samen kunnen werken, zelfs op Europees niveau. Want als je alles digitaliseert, heb je in principe aan één grote database genoeg. Een digitale collectie levert bovendien een schat aan big data op, waaruit je veel kunt leren over de behoeften van je leden. Daarnaast kun je (delen van) de collectie interactief maken. Geef leden de mogelijkheid om elkaar vragen te stellen en aantekeningen te maken, zoals je ook vaak ziet in zelfstudie-apps.
Inspirerende ruimtes met nieuwe mogelijkheden
Hoe digitaler de collectie, hoe meer mogelijkheden je hebt om de ruimte aantrekkelijker in te delen. Een bieb die bestaat uit een grote stilteruimte is niet meer van deze tijd. Studenten zoeken bijvoorbeeld juist naar plekken waar ze met studiegroepjes samen kunnen komen. Flexibel meubilair, stiltehokjes en up-to-date technologie zijn dan ook essentieel. Denk aan 3D-printers of virtual- en augmented reality. Ik stel me voor dat je straks op afstand colleges van internationale universiteiten kunt volgen door middel van VR of telepresence-systemen. Of dat je met een AR-projectoren (letterlijk en figuurlijk) een extra dimensie aan een leeromgeving toevoegt. Ik las laatst ergens dat bibliotheken niet langer plekken zijn om van het verleden te leren, maar dat ze veranderen in plekken om de toekomst vorm te geven. Een mooie gedachte. Ik hoop in ieder geval dat bibliotheken in de nabije toekomst veranderen in de koplopers die nieuwe technologie beschikbaar maken voor een groot publiek. Dat zou niet alleen hen veel goed doen, maar ook het onderwijs en de kennisdeling in Nederland een grote impuls geven.
Over Eric van den Berg
Binnen Cisco Partner is Eric werkzaam als Business Development Architect en is hij een drijvende kracht achter de technische Cisco Partner evenementen. Hij heeft een breed zicht op ICT, en hoe ICT zou kunnen bijdragen aan de alsmaar veranderende business eisen van bedrijven.
- Auteur: Eric van den Berg
