Chaos op het spoor, meldkamers die onbereikbaar waren en een schadepost voor ondernemers van tientallen miljoenen euro’s. Dat was de trieste balans na de stroomstoring die in januari van dit jaar een groot deel van Amsterdam platlegde. Hoe voorkomt u een financiële strop door stroomstoringen?
Ongeveer iedere twee jaar gaat het op het stroomnet wel een keer goed mis. Zo zaten in 2013 in Enschede 22.000 huishoudens zonder stroom na een brand in een transformatorhuisje. Twee jaar later trof ‘de grootste stroomstoring ooit’ de provincies Noord-Holland en Flevoland. Hierdoor kwam onder andere het vliegverkeer van en naar Schiphol stil te liggen.
Begin 2016 waren delen van Amsterdam, Zaandam en Landsmeer aan de beurt. Ruim 360 duizend huishoudens werden wakker zonder elektriciteit. Daarnaast ondervonden talloze bedrijven en instellingen hinder van de stroomstoring, die zelfs de internationale media haalde.
Zijn de Nederlandse elektriciteitsnetwerken dan zo onbetrouwbaar?
Nee, integendeel. Vergeleken met andere landen is de betrouwbaarheid van de elektriciteitslevering in Nederland zeer hoog. Dit blijkt ook uit cijfers van Europese toezichthouders. Over de afgelopen veertien jaar bedroeg de gemiddelde stroomuitval in ons land ruim twintig minuten per jaar. Een Frans huishouden zat ieder jaar 71 minuten zonder stroom, terwijl de Engelsen anderhalf uur in het donker zaten.
Toch zijn er ook wel zorgen over de betrouwbaarheid van de Nederlandse stroomvoorziening. Direct na de recente stroomstoring in Amsterdam luidde de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) de noodklok over het wetsvoorstel Voortgang Energietransitie (VET). De beoogde wet bevat een aantal uitzonderingen op de verplichting dat het elektriciteitsnet altijd dubbel beveiligd moet zijn. Die uitzonderingen vormen volgens de VEMW een bedreiging voor de betrouwbaarheid van ons stroomnet.
Ook het Europese onderzoeksproject ‘Securing the European Electricity Supply against Malicious and Accidental Threats’ (SESAME) bracht enkele pijnpunten aan het licht. Zo wijzen de onderzoekers op het gevaar dat de Europese elektriciteitsnetten elkaar door de toenemende internationale verknooptheid steeds meer beïnvloeden. In 2006 zorgde een stroomstoring in Duitsland er al voor dat ook in Nederland, België, Frankrijk, Spanje, Portugal en Italië de stroom uitviel. Ook vreest SESAME de invloed van terroristen en criminelen.
Moeten we serieus rekening houden met criminelen die voor stroomstoringen zorgen?
Het is gelukkig nog geen alledaagse kost, maar het is ook zeker niet ondenkbaar dat criminelen bedrijven of overheden chanteren door te dreigen met een black-out. Hackers slaagden er eind 2015 al in om in Oekraïne elektriciteitsnetten plat te leggen.
Door de afhankelijkheid van elektriciteit is de impact van een stroomstoring enorm. Zo leidde de Amsterdamse stroomstoring in januari ertoe dat het treinverkeer stil kwam te liggen, ziekenhuizen operaties moesten uitstellen, pinbetalingen niet mogelijk waren en winkels niet werden bevoorraad. Een slechte bereikbaarheid van het alarmnummer 112 kostte mogelijk zelfs mensenlevens. De enorme impact van een storing maakt de stroomvoorziening een interessant doelwit voor kwaadwillenden.
Wat zijn eigenlijk de belangrijkste oorzaken van stroomstoringen?
Volgens brancheorganisatie Netbeheer Nederland zijn stroomstoringen meestal het gevolg van graafwerkzaamheden. ‘Sluimerende storingen’ als gevolg van eerdere werkzaamheden en veroudering en slijtage aan het net zijn andere belangrijke oorzaken. Ook kortsluiting of een brand in een transformator kan een storing veroorzaken.
Knaagdieren zoals muizen en ratten gaan ook niet vrijuit. Zo zorgden muizen vaak voor stroomstoringen in Barneveld en Lochem.
Wat zijn de gemiddelde kosten van een stroomstoring?
Wat stroomstoringen op het hoogspanningsnet precies kosten, is lastig in te schatten. Michiel de Nooij, economisch onderzoeker gespecialiseerd in energie, schat dat de stroomstoring van begin dit jaar de samenleving tussen de 5 en 10 miljoen euro heeft gekost.
Hoogleraar Carl Koopmans van het SEO Economisch Onderzoek schatte de kosten anderhalve dag na de storing veel hoger in; tussen de 25 en 30 miljoen euro. Andere deskundigen kwamen zelfs uit op 100 miljoen euro. Die schade werd vooral geleden door bedrijven waarvan de werknemers noodgedwongen duimen moesten draaien.
Wie betaalt die schade?
De netbeheerder keert slechts een ‘tegemoetkoming voor het ongemak’ uit bij een stroomstoring die langer dan vier uur duurt, en onder de voorwaarde dat de storing niet plaatsvond in het hoogspanningsnet. Een optie is om de werkelijk geleden schade te verhalen op de netbeheerder, maar dat is een lastige zaak. De netbeheerder heeft namelijk geen resultaatverplichting. In de meeste gevallen blijft de ondernemer met de kosten zitten.
Hoe kunnen bedrijven de kosten van een stroomstoring beperken?
Voor bedrijven die absoluut niet zonder stroom kunnen, is een noodaggregaat een optie. Dit apparaat neemt bij een storing de stroomvoorziening tijdelijk over. Daarnaast kan het geen kwaad om na te denken over een ‘uitwijklocatie’ in een ander deel van het land. Medewerkers die altijd bereikbaar moeten zijn, kunnen hier snel weer aan de slag. Ook is het verstandig om regelmatig te testen of ICT-apparatuur snel weer opstart na een storing. Dan wordt ook meteen duidelijk of de procedures voor zo’n ‘recovery’ op orde zijn.
Een andere mogelijkheid is om uw organisatie te verzekeren voor schade als gevolg van een stroomstoring. Bedenk dan wel dat er grote verschillen zitten tussen de verschillende verzekeringen als het gaat om algemene voorwaarden, clausules, uitsluitingen en maximaal uit te keren bedragen.
KPN Security Services kan uw organisatie helpen na te denken over de juiste continuiteit maatregelen en zo de impact van een stroomstoring te minimaliseren. Een jaarlijkse uitwijktest of calamiteiten test is bepaald geen overbodige luxe. Zo voorkomt u onaangename verrassingen tijdens een stroomstoring en bent u zo snel mogelijk weer back in business. Kijk voor meer informatie op kpn.com/bcm.
