Een deepfake video is een nepvideo waarin het lijkt alsof iemand iets zegt of doet, terwijl hij dat nooit echt heeft gezegd of gedaan. Het bestaat pas sinds 2014, maar ontwikkelt zich in razend tempo. Waar je een paar jaar geleden nog makkelijk kon zien dat de video’s nep waren, zijn ze nu amper van echt te onderscheiden. In dit artikel laten we voorbeelden zien van deepfake video’s, leggen we uit hoe de techniek erachter werkt en vertellen we hoe je de video’s herkent. Ook gaan we dieper in op de positieve en negatieve gevolgen van deepfake.
Wat is deepfake?
Deepfake is een computertechniek waarbij nepvideo’s worden gemaakt. Door software kan je iemand iets laten zeggen of doen wat hij nooit gezegd of gedaan heeft. In 2018 werd bijvoorbeeld zo’n nepvideo verspreid waarin komiek Jordan Peele zich voordeed als Obama en hem dingen over Trump liet zeggen. Kunstmatige intelligentie, ook wel artificial intelligence (AI) genoemd, maakt deepfake mogelijk. Dankzij deze technologie zijn de video’s zo realistisch dat je nauwelijks ziet dat het nep is.
Hoe worden deepfake video’s gemaakt?
Deepfake makers hebben een databank met bestaande, echte beelden van de persoon die ze woorden in de mond willen leggen. De deepfake software analyseert allerlei eigenschappen van die persoon zoals bewegingen, gezichtsuitdrukkingen, huidstructuren, haarkleuren en schaduwen.
Op basis van al deze eigenschappen kan de getrainde computer een nieuw beeld maken en gesproken woorden koppelen aan elke emotie en uitdrukking. Dankzij lipsynchronisatie lijkt het alsof die persoon de woorden echt uitspreekt. Je hebt slechts 30 seconden bestaand beeld- en audiomateriaal nodig om iemand te kunnen laten zeggen wat jij wil.
Hoe ver is de deepfake technologie ontwikkeld?
De techniek is inmiddels zo ver ontwikkeld dat het ook live kan. Dat zie je bijvoorbeeld in de Amerikaanse late night show ‘Saturday Night Live’ van David Letterman. Hierin deed acteur Bill Hader een imitatie van Tom Cruise. Zijn gezicht veranderde live in het gezicht van Tom Cruise. Het zag er zo echt uit, dat de video viral ging over de hele wereld.
Tot 2 jaar geleden werden alleen gezichten realistisch nagemaakt, maar de techniek voor het imiteren van lichaamsbewegingen wordt ook steeds beter. En qua gezichten gaat het ook steeds een stap verder: er kunnen nu zelfs gezichten worden gecreëerd van mensen die nooit hebben bestaan.
Wat zijn de positieve effecten van deepfake?
Deze technologie biedt veel kansen. Zo scheelt het veel tijd en geld voor filmmakers. Dankzij deepfake kan je relatief makkelijk en goedkoop dezelfde acteur in verschillende leeftijdsfasen in één film laten zien. Zonder deepfake heb je daar complexe software en extreem dure apparatuur voor nodig.
Deepfake neemt bijvoorbeeld ook taalbarrières weg. Zo nam David Beckham een video op voor een goed doel, waarin hij aandacht vraagt voor de ziekte malaria. Dankzij de deepfake techniek spreekt hij in 9 talen. Dit zou je ook kunnen toepassen op andere vlakken, zoals bij nieuwslezers.
Wat zijn de risico’s van deepfake?
Helaas zit er aan elke technologie een nadelige kant en bij deepfake is dat niet anders. Deepfake legt bekende mensen - en daarmee rolmodellen - zoals topsporters of wereldleiders woorden in de mond die ze zelf nooit hebben uitgesproken. De realistische beelden maken nepnieuws geloofwaardig en dat kan grote gevolgen hebben. Denk aan het beïnvloeden van verkiezingsuitslagen. Doordat echt steeds moeilijker te onderscheiden wordt van nep, weten we op een gegeven moment niet meer wat we moeten geloven en dat is gevaarlijk voor de samenleving.
Het is al meerdere keren gebeurd dat beroemdheden ongevraagd in een pornofilm speelden, doordat hun hoofd op het lichaam van een porno-actrice werd geplakt. Dat schaadt iemands carrière enorm. Face(swap)-apps - waarmee je met je smartphone van twee gezichten één gezicht maakt of je je gezicht ouder laat lijken - werken met soortgelijke technieken als deepfake. Hierdoor zijn de gevaren niet langer een ver-van-mijn-bed-show. Cyberpesten, chantage en oplichting liggen op deze manier voor iedereen op de loer.
Hoe herken ik een deepfake video?
De video’s zien er steeds realistischer uit maar door op onderstaande punten te letten, kan je soms wel ontdekken dat een video nep is. Zeker als je de video vertraagd afspeelt.
• Maakt de mond onnatuurlijke bewegingen?
• Knippert de spreker niet of raar met zijn ogen?
• Is het hoofd van de spreker in verhouding met het lichaam?
• Zitten er onscherpe pixels in het beeld?
Theo Gevers, computerwetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam, heeft samen met zijn team software ontwikkeld om deepfakes te ontmaskeren. Ze werken nu aan een deepfake plug-in voor internetbrowsers. Deze kan jou in de toekomst waarschuwen als je op een website zit en een deepfake video bekijkt. Het team is ook op zoek naar samenwerkingen met mediabedrijven en overheidsinstellingen om ervoor te zorgen dat de technologie op een goede manier wordt ingezet.
Lees ook ons artikel met 6 tips om nepnieuws te herkennen.
