Checkcheckdubbelcheck
Soms zie je door de bomen het bos niet meer: op internet is overal informatie over gezondheid te vinden. De ene website zegt dit, de andere influencer dat: je móet echt magnesium slikken, de pil is vergif, en als je kind koorts heeft: ren zo snel je kan naar de dokter! Bij sommige van die adviezen kun je zelf wel bedenken of ze zinnig of juist onzinnig zijn. Bij andere claims is dat lastiger. Welke gezondheidsinformatie kun je nu echt vertrouwen? Jojanneke Kant, huisarts in Den Haag, geeft via Instagramaccount De Vragendokter en via haar podcasts toegankelijke, betrouwbare medische informatie. Daarbij zet ze ook onzinnige, of zelfs gevaarlijke claims recht die op social media de ronde doen.
Wat merkt u in uw praktijk van de invloed van social media?
“Laatst had ik, vlak achter elkaar, twee meiden in de spreekkamer die ongewenst zwanger bleken te zijn. Ze hadden op social media gehoord dat de pil slecht voor je is. Zoiets is zo triest. Er gaat veel misinformatie rond over hormonale anticonceptie, zo zou je er onvruchtbaar door worden. Maar dat ligt anders. Het kan inderdaad voorkomen dat de menstruatie onregelmatig wordt na het stoppen met de pil. Maar dan is de pil daar niet de oorzaak van. Meestal is het een klacht die al aanwezig was, maar die tot dan toe verborgen bleef omdat pil de natuurlijke cyclus doorbreekt. Op mijn Instagramaccount vertel ik dan hoe zoiets zit.”
Reageert u op Instagram en in podcasts rechtstreeks op dit soort misinformatie?
“In het begin ging ik er met gestrekt been in, maar dat doe ik nu niet meer. Voor je het weet beland je in een welles-nietes-verhaal. Ik heb inmiddels gemerkt dat dat niet werkt, je kunt het beter andersom benaderen. Dus nu geef ik feitelijke informatie over bijvoorbeeld anticonceptie, zonder dat ik rechtstreeks tegen die onware claims inga. Op Instagram behandel ik veel verschillende onderwerpen, van vaccinaties tot ijzergebrek en van afvalmediatie tot postcovid. Ik gun het mensen dat ze beter weten wat ze kunnen doen als ze klachten hebben en dat ze een plek hebben waar ze terecht kunnen voor betrouwbare informatie.”
Welke andere claims ziet u vaak voorbijkomen?
“Iets wat steeds maar terugkomt is een verhaal over magnesium: dat zou je moeten slikken om spierkramp bij het sporten tegen te gaan. Dat klopt echt niet. Die spierkramp ontstaat door een verlies van vocht en zouten in combinatie met vermoeidheid van de spieren. Een magnesiumtekort heeft daar niets mee te maken. Tegelijk gebeurt het dat mensen op het spreekuur komen met buikpijn en diarree. Dan wordt dat onderzocht, soms zelfs met een echo. Maar al te vaak blijkt uiteindelijk dat iemand magnesium slikt, iets wat juist die klachten veroorzaakt.”
Hoe komt het dat zo veel mensen in die gezondheidsclaims geloven?
“Tja, ergens snap ik het wel. Als je maar vaak genoeg hetzelfde verhaal hoort of leest, ga je langzamerhand geloven dat dat waar is. Zo werkt ons brein nou eenmaal. Bij influencers speelt bovendien mee dat dat vaak mooie en succesvolle mensen zijn, met wie je je graag identificeert. Dan neem je ook sneller dat soort claims voor waar aan. En vaak is het ook geen kwade wil hè? Iemand kan anderen oprecht willen helpen, bijvoorbeeld omdat hij zelf denkt dat een bepaald middeltje goed werkt.”
Kun je eigenlijk herkennen of bepaalde informatie betrouwbaar is?
“Let op de rode vlaggen! Verkoopt degene die de informatie geeft het product ook, of kun je een korting krijgen als je het bestelt? Dan moet je oppassen, vaak gaat het dan alleen over geld verdienen. Een tweede rode vlag is de bron van de informatie. Als er geen antwoorden worden gegeven op vragen onder het bericht, of als mensen die kritische vragen stellen geblokkeerd worden, dan moet je wegwezen. En als een BN’er een product promoot, moet je jezelf afvragen of die bekende persoon daar nou echt verstand van heeft. De overheidswebsite
Meer weten over De Vragendokter?