Goede begeleiding is cruciaal voor optimaal gebruik zorgdomotica

Zorginstellingen voor ouderen krijgen te maken met steeds complexere zorg. De nadruk op langer thuis wonen betekent dat ouderen pas voor een verpleeghuis in aanmerking komen als zij echt niet meer zelfstandig kunnen wonen. Zorgdomotica – alarmeringsystemen, leefstijlmonitoring - wordt steeds slimmer en kan zorgprofessionals, mantelzorgers en cliënten ontlasten. Een cruciale succesfactor hierbij is de juiste aandacht voor impact en adoptie van technologie, weten Wouter Meijer van KPN Health en Robert Perdon van Winvision uit ervaring.

“ZorgVrij, de zorgdomotica-propositie van KPN Health, biedt een oplossing voor zowel de cure als de care-markt ter ondersteuning van de sterke vergrijzing in Nederland”, vertelt Meijer. “We bedienen zo diverse groepen: senioren die langer thuiswonen (extramuraal), senioren of mensen met een beperking in verpleeghuizen (intramuraal) en mensen die eigenlijk niet meer zelfstandig kunnen wonen, maar voor wie nog geen plek is in een verpleegtehuis.” 

Voorbeelden van die laatste groep zijn mensen met dementie, die je met technologie vaak kan helpen om verantwoord thuis te blijven wonen. Of mensen die uit revalidatiecentra komen en daar cure-bedden bezet houden. Daarnaast neemt de zorgcomplexiteit toe voor cliënten in verpleeghuizen. Wie daar binnen komt, heeft gemiddeld genomen een zwaardere zorgindicatie. 

Ondersteunende rol

Technologie heeft hierin een faciliterende en groeiende rol. Het kan zorgprofessionals echt ondersteunen om zorg te verlenen. Mantelzorgers kunnen op de juiste momenten meer betrokken zijn en weten hoe het met iemand gaat. 

Meijer: “Je hoeft niet altijd te acteren, maar het neemt al veel last weg als je weet dat het goed gaat. Zo heeft Sensara, één van onze leveranciers, een dashboard voor mantelzorgers. Dat geeft normale leefstijlpatronen en afwijkende patronen aan. Bij cliënten kan de inzet van dit soort technologie ook schuldgevoel – te veel druk op de mantelzorger - en het gevoel van afhankelijkheid verminderen.”

Technologie kan ook helpen om alarmmoeheid tegen te gaan. Door een goede inrichting van de technologie zoals bijvoorbeeld sensoren, en alarmafhandeling op een smartphone, komen alleen díe meldingen binnen die relevant zijn. Het vermindert het aantal alarmen en zo weet zorgverlening dat er écht iets is.

Kijk ook de video over de ervaring met KPN ZorgVrij van onze klanten Vrijwaard en Markenheem.

Adoptie technologie

Zorgprofessionals vrezen vaak dat meer technologie ook meer afstand tot de cliënt betekent, al blijkt in de praktijk dat zij juist meer tijd en overzicht krijgen. Dit vooroordeel kan ook de adoptie van nieuwe technologie beperken. KPN heeft op dit gebied de afgelopen jaren veel lessen geleerd in wat wel én niet werkt, vertelt Meijer. 

“Een goede begeleiding is cruciaal voor het succes van een nieuw domoticasysteem. Dat bleek onder meer bij zorginstelling Het Zand. Daar is in nauwe samenwerking met Winvision een nieuw domoticasysteem uitgerold, met veel aandacht voor verandermanagement en adoptie. Ook bij zorginstelling Blankenborg bleek hoe belangrijk aandacht voor een goede adoptie is, met als basis volledige support vanuit bestuur en management: om een nieuwe systeem geaccepteerd te krijgen en, om medewerkers te helpen ermee te werken.”

Bewustzijn, draagvlak

Een adoptieprogramma zoals KPN biedt, begint met het creëren van bewustzijn en draagvlak: bij het personeel, de cliënt én diens familie. In totaal zijn er vijf stappen met daaraan gekoppelde fases, zoals bewustzijn (‘ik snap het’), houding (‘ik wil het’), kennis ( ‘ik kan het’) en gedrag (‘ik ga het doen’ en ‘ik blijf het doen’).

Elke zorginstelling kan bepalen in welke mate het zelf voor adoptie verantwoordelijk wil zijn en waar het steun van KPN wil. Ook kunnen we het programma volledig uitvoeren. “We hebben hiervoor een adoptiemanager, die helpt om ervoor te zorgen dat een nieuw systeem ook optimaal gebruik wordt door alle betrokkenen. Dat betekent onder meer dat het systeem ingebed wordt in zorgprocessen van de medewerkers. Maar ook dat je er aandacht voor blijft houden na de eerste uitrol, zodat er in de praktijk bijgestuurd kan worden.”

Meijer benadrukt het belang dat leveranciers al vanaf het eerste gesprek – denk aan domotica in nieuwbouw, vervanging van een verouderd VOS - met een potentiële klant de juiste focus moeten leggen op elke fase van de impact die nieuwe technologie heeft. “Daarom moet je vanaf het begin verandermanagement inzetten, zoals bij Het Zand is gebeurd. Want al hebben wij voor elke fase tools om een klant te helpen, die klant moet het uiteindelijk zelf doen.”

Technologie is één ding en moet het natuurlijk altijd doen, maar de kritische succesfactor is echt wel het omarmen van nieuwe technologie en het borgen hiervan in het zorgproces. Meijer: “We hebben hier dus eigen programma’s voor, maar werken ook veel samen met partijen om deze veranderingen door te voeren. Bij Het Zand is Winvision de partij die dit ‘verandermanagement’ begeleidt. Winvision heeft veel ervaring op het gebied van business consultancy en verandermanagement binnen zorg en heeft de mens centraal staan bij technische veranderingen. Samen met ons én de klant zorgen ze voor een succesvolle verandering.”

Belang verandermanagement

Robert Perdon, business consultant Winvision, onderstreept het belang van verandermanagement. Perdon is 2,5 jaar geleden bij Het Zand (regio Zwolle) als programmamanager begonnen. Zowel de traditionele IT-omgeving als de domotica-infrastructuur waren verouderd op de zes locaties van de zorgaanbieder. Bij domotica was onder meer een doel om van diverse oude systemen één nieuwe omgeving te maken. 

Op één locatie was de nood het hoogst inzake cliëntveiligheid en -welbevinden. Daar begon Het Zand met Winvision en KPN als partner met een blauwdruk die voor alle locaties geschikt was. Vooronderzoek maakte duidelijk dat men als basis een flexibele, mobiele netwerkinfrastructuur nodig had. Daar konden dan oplossingen aan gehangen worden, ongeacht of het voor somatische PG (psychogeriatrische) of extramurale-cliënten is.

Perdon: “Je kunt geen technologie veranderen zonder processen te veranderen. Ook moet je goed voor ogen hebben dat cliënten en medewerkers hier leidend zijn. Om dit te waarborgen, hebben we een projectgroep opgericht waarin zorg de overhand heeft. De groep gaat uit van een driehoek waarin de mens nadrukkelijk aanwezig is naast technologie en organisatie. Mijn taak was en is om een optimale balans tussen organisatie, mens en techniek te houden.

Adoptie laatste stap

Ook werd een verandermanager aangesteld die de focus heeft op de mensenkant. In dat proces van verandermanagement is adoptie pas de laatste stap, stelt Perdon. “Eerst keken we naar de doelgroep op locatieniveau: wat hebben ze nodig, waar lopen ze tegenaan. We hebben medewerkers en cliënten direct betrokken. Dan is het geen IT-feestje, maar doe je het samen in het belang van cliënt en zorgverlener. Hiervoor hebben we ook een projectgroep ingesteld die als klankbord dient, met vertegenwoordigers van de cliëntenraad, de OR, MT-leden en het, hoofd BHV. Zij hebben ook invloed op de uiteindelijke uitrol en werking van de nieuwe omgeving.”

Meegaan in vernieuwing

Wat Perdon regelmatig – ook bij Het Zand – merkt, is dat mensen vaak lang bij dezelfde organisatie werken. “Dat is mooi, maar het zorgt er ook voor dat zij minder snel meegaan in vernieuwing. Ze houden vast aan oude systemen en processen omdat ze die kennen. Een nieuwe halszender lijkt dan al iets compleet anders. Wij proberen dan vanuit de werkgroep met alle zorgbetrokkenen duidelijk te maken dat het wel anders is, maar de zorgverlening ook enorm gaat helpen.”

Uiteindelijk lukt het de voorlopersgroep wel om de circa 40-50 procent aan ‘afwachters’ mee te krijgen. De laatste 20 procent zet de hakken in het zand omdat ze moeite hebben met verandering of digitale angst heeft. “Vaak helpt sociale druk van collega’s, maar ook bewijs dat de zorg verbetert, om het merendeel te overtuigen van de voordelen, ook voor de cliënt. Technologie kan juist helpen bij het bieden van meer vrijheid en veiligheid. Het is belangrijk ook veranderende wetgeving-  zoals de Wet Zorg & Dwang uit 2020 – mee te nemen.”

Belang samenwerking

Ook als dingen fout gaan, blijkt het belang van vroege samenwerking. “Er was een crisismoment bij de uitrol, eind november begin december2019. Dan helpt al dat voorwerk. Vanuit alle geledingen zijn mensen erbij betrokken: zij willen dat het slaagt. Die gezamenlijke verantwoordelijkheid zorgt ervoor dat je samen de problemen oppakt. Ook toen in maart 2020 corona toesloeg. In plaats van af te gaan wachten, keken we wat nog wel kon, zodat alles goed afgerond kon worden.”

Inmiddels zit Perdon op de volgende locatie, voor mensen met niet aangeboren hersenletsel. Dat vraagt om andere aanpak. De blauwdrukoplossingen blijven hetzelfde, maar er worden specifieke locatie- en cliëntgebonden aanpassingen doorgevoerd - zoals de gewenste routering van IQ Messenger-verkeer. “Je moet toch een nieuwe doelgroep leren kennen, zowel medewerkers als cliënten. Zo bleek dat je niet zomaar kunt gaan boren om infrastructuur aan te leggen, omdat deze doelgroep daar extra gevoelig voor is. Zo leren wij en KPN als partner telkens iets nieuws.”

Generaties domotica

De volgende generatie zorgdomotica, met een grote rol voor data driven healthcare, biedt volgens Wouter Meijer de mogelijkheid om geaggregeerde gegevens gebruiken voor nieuwe inzichten in de aanpak van alarmering. Dit kan de druk op zorgprofessionals verminderen en geeft cliënten meer privacy.

De eerste generatie was standalone, veelal bedrade verpleegoproepsystemen met een rode en groene knop en een trekkoord. De tweede generatie was meer IP-gebaseerd en kon ook buiten de zorginstelling ingezet en aangestuurd worden.” De derde generatie betreft toezichthoudende zorgdomotica, inclusief sensoren zoals slimme camera’s, leefcirkel-technologie en akoestische alarmering (hoesten triggert geen alarm, ‘help’ roepen wel). ZorgVrij biedt een combinatie van meer traditionele en derde generatie slimme zorgdomotica. 

Meijer: “We werken hiervoor met steeds meer technologie- en ICT-partners samen. Inmiddels zitten we bij Zorgvrij 3.0, waarin integratie door inzet van message brokers zoals IQ Messenger en het Eurocom Open Care Connect platform een steeds belangrijkere rol speelt. Ook in de care wordt zorg steeds complexer en heb je medisch gecertificeerde systemen zoals IQ Messenger nodig en, of de Business Intelligence tools die onze leveranciers doorontwikkelen.”

Domotica als dienst

De aankomende vierde generatie gaat meer om ecosystemen: open platformen met koppelingen naar andere domeinen, zoals EPD- en ECD-systemen. Dat moet interoperabel zijn, soft- en hardware van elke leverancier moet ermee kunnen werken, ook als het geen leverancier of kanaalpartner van ZorgVrij is. In het KPN-portfolio valt dit onder Zorgvrij 4.0. Dat wordt steeds meer als dienst aangeboden, zodat zorginstellingen in technologie, functionaliteiten en voorspelbaarheid qua kosten ontzorgt worden. 

Meijer: “Deze generatie zetten we de komende jaren verder in de markt. De vijfde generatie, waarin data driven healthcare en het ontsluiten van informatie en functionaliteit via API’s een grote rol speelt, staat vanaf circa 2022 op de roadmap. Dan moet alarmering- en leefstijldata ook informatie worden, zodat een systeem bijvoorbeeld preventief kan werken door dwalen of uit bed vallen te voorkomen. Maar ook het verbeteren van zorg algemeen en zelfs individueel. Hier zijn we nog niet, dit is lastige materie. Ook omdat er veel uiteenlopende belangen spelen. Zoals wie allemaal gebruik mag maken van de data en hoe deze te interpreteren.”

KPN Zorgvrij

Voor zorginstellingen met intra- en extramurale bewoners biedt KPN Health met ZorgVrij zorgdomotica zoals verpleegoproepsystemen, halszenders met spreek/luisterverbinding, slimme sensoren, cameratoezicht en leefcirkels. Met zorgdomotica kunnen zorgprofessionals adequaat zorg bieden aan cliënten die in alle fases van het leven maximale vrijheid en zelfstandigheid willen genieten. Meer informatie is terug te vinden op www.kpn.com/zorgvrij

Gerelateerde artikelen