Spark levert off-grid systemen waarmee in Afrika zonne-energie wordt opgewekt. In de minst stabiele landen van Afrika scoort Spark het best, vertelt mede-oprichter Evan Mertens. ‘Voor veel mensen die onze systemen gebruiken, is het de eerste keer dat ze elektriciteit in huis halen.’
Soms moet het roer helemaal om, wil een onderneming succesvol zijn. Dat was ook het geval bij Spark. In een vorige hoedanigheid heette het bedrijf uit Breda, gestart door Evan Mertens en de broers Harmen en Marcel van Heist, nog Rural Spark, een onderneming die zich richtte op India. Inmiddels is niet alleen de naam, maar ook het afzetgebied gewijzigd: sinds 2018 richt het bedrijf zich steeds meer op Afrika.
Inmiddels is het Afrikaanse continent de hoofdfocus van Spark. “In mijn afstudeerproject aan de TU in Eindhoven onderzocht ik op een vrij theoretische manier hoe je energie beter kon distribueren. Aan dat theoretische verhaal koppelde Marcel een sociaal geïmplementeerd product.”
Geen voet tussen de deur
Vervolgens startte Evan samen met zijn jeugdvrienden Harmen en Marcel een bedrijf waarbij ze in India lokaal zonne-energie opwekten en distribueerden. Na jarenlang vergeefs geprobeerd te hebben de Indiase markt te veroveren, ging Mertens bij zichzelf te rade: “Ik was er even helemaal klaar mee. Ons idee sloeg gewoon niet aan. Waar dat aan lag, weten we nog steeds niet precies. Maar het heeft onder andere te maken met de mindset.”
“Veel bewoners van het platteland in India verwachten dat de overheid wel een elektriciteitsnet komt aanleggen op de plekken die nog niet ‘electrified’ zijn. In heel veel gebieden is dat echter nog steeds niet het geval. Maar wij kregen geen voet tussen de deur met onze oplossing.”
eBook: Duurzaam ondernemen
Waarom is duurzaam ondernemen belangrijk en aan welke wet- en regelgeving moet je voldoen? Je leest het in deze startgids!
DownloadLeapfrog
De overstap naar Afrika legde het bedrijf geen windeieren. Op dit continent sloegen de zonne-energiesystemen van Spark wel aan. “Daar gaan onze systemen als zoete broodjes over de toonbank”, aldus Evan. 150.000 accukits verkocht het bedrijf ondertussen in Afrika.
“Hier in Nederland is heel wat gaande over het overbelaste energienetwerk en allerhande uitdagingen die daarmee gepaard gaan”, vervolgt hij. “Toch is de impact van alles wat je kunt doen in Afrika veel groter. Daar starten gebruikers echt vanaf nul.”
“Eigenlijk is dat een mooie situatie: ze kunnen een enorme ‘leapfrog’ maken naar een duurzaam energiesysteem dat niet centraal, maar lokaal wordt gedistribueerd. Die centrale distributie is iets waar wij in Europa nu ook vanaf willen.”
Houd het simpel
Het ei van Columbus voor Spark bleek naast de overstap naar Afrika ook de manier waarop hun energiesysteem werd aangeboden. Lokale distributeurs zijn in Afrika eigenlijk de directe klanten van Spark. Zij verkopen de producten vervolgens door aan de eindgebruikers.
“Het systeem dat we in India wilden uitrollen was veel te ingewikkeld. Ons product is nu veel meer gericht op de manier van werken van de distributeurs. Ook dat is een les die we in de afgelopen tien jaar hebben geleerd: houd het simpel en zorg dat je oplossing aansluit op de behoefte van alle schakels: de eindgebruikers, maar ook de distributeurs.”
Geen energie, maar licht, koelte en tv
Gebruikers willen niet zozeer energie, zo ondervond Spark na verloop van tijd, maar dat wat ze ermee kunnen doen. “En dus bieden we hele pakketten aan met daarin ook producten. Dat gaat van heel simpel: één zonnepaneel met daarbij één accu waarbij je een paar lampen en een radio geleverd krijgt, tot meer uitgebreide opties: twee zonnepanelen met zes accu’s, een lamp, radio, ventilator en tv.”
Die pakketten worden in een ‘lease to own’-constructie aangeboden. Op de accu zit een display waar gebruikers een betaalcode mee kunnen invoeren. In een volgende update zijn de accu’s voorzien van een simkaartje zodat de apparaten altijd connected zijn en gebruik nog meer wordt vergemakkelijkt. “Dat systeem wordt nog meer modulair, zodat gebruikers er eventueel ook andere accu’s op kunnen aansluiten.”
Moeilijkste landen
Volgens Evan doet Spark het opvallend genoeg het best in de Afrikaanse landen waar de politieke situatie het minst stabiel is, zoals Liberia en de Democratische Republiek Congo. “Ergens is dat niet vreemd: in de gebieden waar de overheden het laten afweten, zijn mensen eerder geneigd het buiten de diensten van die overheid te gaan zoeken.”
In dit soort landen maakt het product van Spark een wezenlijk verschil, ziet Evan. “Onze slogan is: Bright Days Ahead. Afrika is hartstikke jong en het barst van de energie. Het is denk ik heel belangrijk dat die jonge mensen ook toegang krijgen tot betere omstandigheden, maar dan wel gelijk op een duurzame manier.”
Exportfinanciering
Bij handel drijven met Afrika komen heel wat onzekerheden kijken, vertelt Evan. En dat brengt de nodige bedrijfsrisico’s met zich mee. Een uitkomst is de exportfinanciering van de Nederlandse overheid. “Daarmee is een deel van het risico gedekt. Ik zou andere ondernemers als tip willen geven om daar eens goed in te duiken. Voor ons scheelt het in ieder geval enorm.”
Internationaal team
Een andere tip: werk vooral ook met elkaar in één ruimte. Evan: “We hebben een internationaal team van medewerkers uit Brazilië, India, Tunesië, Uruguay, China, Nederland en natuurlijk de mensen die voor ons in Afrika werken. Als je bijvoorbeeld een rapport moet schrijven, kan dat prima thuis. Maar als je echt creatieve oplossingen moet verzinnen voor een product dat behoorlijk technisch is, werkt het toch het fijnst om bij elkaar te zijn.”
Neem iedere medewerker dan ook zo veel mogelijk mee in het hele productieproces, tipt Evan afsluitend. “Je kunt tegen een ontwerper die een lampenkap ontwerpt wel zeggen dat het behoorlijk stoffig kan zijn in Afrika en dat je daar rekening mee moet houden. Maar pas als je daar zelf rondloopt, weet je wat die opmerking betekent en kun je die kennis pas echt goed toepassen.”
