Door corona laten we het vertrouwde kantoorleven definitief achter ons. We zijn hybride gaan werken. Wat betekent dat voor de gezamenlijke werkplek? Werken we straks in een Buzz Zone en koken we op kantoor?
‘Ja’ is het antwoord. Tenminste, als het aan architect Casper Schwarz ligt. En daarnaast moet je in de modern workplace ook rust kunnen vinden om te focussen. Schwarz: “Werken is een dynamisch proces. Soms heb je twee meetings achter elkaar en dan wil je een paar uur in stilte werken. Moet je dan eerst naar huis rijden? Dat kan niet. Daar komt bij dat niet iedereen thuis de rust vindt die daarvoor nodig is. Je biedt je medewerkers de beste workflow als ze zelf kunnen kiezen waar ze wat willen doen.”
Veel interieurarchitecten zijn de afgelopen jaren bezig geweest met het ontwerpen van een modern workplace. Helemaal passend bij het hybride werken. Van mobiele kantoren in de woonomgeving van werknemers tot hyperflexibele kantoorruimtes en draagbare werkstations in de vorm van een iglo. Allemaal maken ze korte metten met de spreekwoordelijke blokkendoos langs de snelweg, waar werknemers elke dag in file polonaise naar toe komen.
Raampje open
Onmenselijke ruimtes, noemt Schwarz die blokkendozen. “Met veel mensen in een pand werken betekent op facilitair vlak dat onderhoudsaspecten zwaar wegen in de keuzes van meubilair en materialen. Denk aan tapijttegels en systeemplafonds. Op installatietechnisch vlak kennen kantoorgebouwen een soort over-engineering. Kijk naar luchtbehandelingssystemen die zo gevoelig zijn dat het een probleem is als iemand een raam openzet.”
Het resultaat? Een omgeving die in de verste verte niet lijkt op ruimtes waar mensen in hun privétijd graag naar toe gaan. Schwarz: “Beeld je eens in: een restaurant, je huis of een winkel in de sfeer van een kantoor. Dat spreekt niemand aan. Gevolg van deze inhumane omgeving waar werknemers veel aanwezig moeten zijn? Klachten en een krampachtige hoeveelheid normen om het vooral zo verantwoord mogelijk te maken. Een thermostaat op elke vier werkplekken, armleuningen van bureaustoelen die verplicht 15 standen moeten hebben. Stel, je werkomgeving is veel meer ingericht op aanwezigheid uit eigen keuze en de inrichting is uitnodigend en sfeervol, zonder het gros van die normen. Dat leidt volgens mij tot veel gelukkigere medewerkers met minder klachten.”
eBook: Het nieuwe kantoor
Download het gratis e-book waarin architect Casper Schwarz met 10 tips en voorbeelden laat zien hoe je elk kantoor om kunt toveren tot een bijzondere werkomgeving.
DownloadWeerzin om naar kantoor te gaan
Dat principe speelde al langer mee in Schwarz’ ontwerpen, maar kwam pas echt tot bloei toen vorig jaar voor het eerst de maatregelen versoepeld werden en werknemers weer naar kantoor mochten. “Ik had aan de ene kant weer zin om naar kantoor te gaan, maar voelde ook een lichte weerzin. Wat vreemd was, want het was mijn eigen bedrijf. En als ík dat al had, hoe zou een willekeurige werknemer dat dan ervaren?”
Conclusie: een kantoor moet een plek zijn waar werknemers juist graag komen. Zeker als ze steeds meer zelf kiezen waar en wanneer ze gaan werken. Voor Schwarz de reden om een compleet nieuw werkplekconcept te bedenken: het Habitoor.
Tweede thuis
De naam is een samenvoeging van habitat (woonomgeving) en kantoor. “Thuis is en blijft onze persoonlijke basis, onze stulp waar we ons volledig vrij en veilig voelen. Het Habitoor wordt een tweede thuis, een thuis van de organisatie. Een plek waar je je ook veilig en vrij voelt, in je professionele leven. Waar je ook gebruik kunt maken van voorzieningen die je thuis of buiten de deur gebruikt.” En dus zijn er sportfaciliteiten, kookeilanden en lounge-gebieden te vinden. Naast de werkgebieden, die ook weer elk een eigen functie hebben.
Neem het hoofdkantoor van Red Bull, dat Schwarz ontwierp. Dat bestaat uit een Sharing Zone (ruimte om ervaringen te delen, van feesten tot TED-talks), een Work/Buzz Zone voor dynamisch en relaxt werken, en een Silence Zone, waar je gefocust kunt werken en de rust kunt opzoeken. Elementen die in elk Habitoor terugkomen: veel groen, transparante, multifunctionele ruimtes met veel glas, warme kleuren, ‘hoekjes’ om informeel te meeten en 1-persoons-booths: cellen waar je je snel kunt onttrekken aan de omgeving.
“Mijn bedoeling is dat mensen het Habitoor associëren met plekken waar ze in hun privétijd naar toe gaan. Bij binnenkomst zou je je daarom in een grand café kunnen wanen, in de samenwerkzones in een creatieve studio of een atelier, en in de stilteruimtes kun je je voorstellen dat je in een wellness- of meditatiecentrum zit.”
MKB-bedrijf
Red Bull is niet het enige Habitoor. Schwarz ontwierp bijvoorbeeld ook de behuizing voor de Universal Music Group en DVDW. Plekken die in ieder geval elementen van het Habitoor bevatten. Net als zijn eigen kantoor, in de Werkspoorfabriek in Utrecht. “Wij zijn afgelopen zomer verhuisd. Ons wensenlijstje als MKB-bedrijf was een inspirerende industriële omgeving waar veel andere creatieve bedrijven gevestigd zijn, waar samenwerkingen kunnen ontstaan en waar aansprekende horeca beschikbaar is. Een plek waar levendigheid door bijvoorbeeld events en waar we graag klanten, relaties en vrienden uitnodigen. Dat vonden we allemaal in de Werkspoorfabriek.”
De overeenkomst tussen die gebouwen zijn de mooie locaties waar ze liggen: vaak op een centrale plek in de stad, met veel voorzieningen en groen in de buurt. Ook zijn het karakteristieke panden. Anders dan de minder fantasierijke gebouwen op kantorenparken buiten stadscentra. Kunnen die ook een Habitoor worden? Schwarz: “Ja en nee. ‘Ja’ omdat elk gebouw en elk interieur altijd beter kan en meer op nieuwe werkprocessen kan worden afgestemd. ‘Nee’ omdat die panden vanuit de ‘kantoorgedachte’ zijn gebouwd: veel mensen bij elkaar op eentonige verdiepingen op een plek waar je verder niets te zoeken hebt. Wil je echt optimaal van de nieuwe vrijheid – ik noem dat Het Vrije Werken – gebruik maken, dan zijn de omgeving en het gebouw zelf mede bepalend.”
Strategisch
Digitale transformatie en workforce-transformatie zijn gevleugelde begrippen waarmee ondernemingen hun innovatie- en strategische kracht vergroten. Volgens Schwarz kan een transformatie van de fysieke werkomgeving een bedrijf ook krachtiger maken: “Het Habitoor is gericht op persoonlijke groei, het bevorderen van samenwerking, een sterkere persoonlijke verbinding met het bedrijf en een groter gevoel van saamhorigheid. En op werkgeluk. Naar mijn idee zijn dit sterke aspecten in de ontwikkeling van een bedrijf. Het zal zeker per type onderneming verschillen in welke mate het concept goed te implementeren is. Maar voor elk bedrijf geldt dat de locatiekeuzen en de samenstelling van het Habitoor een uitgelezen kans vormen om de bedrijfscultuur en de werkprocessen een positieve stimulans te geven.”
Het maakt daarbij niet uit hoe groot een bedrijf is, vindt Schwarz. Elk soort onderneming kan de werkplek transformeren volgens de Habitoorprincipes; van een MKB-onderneming met tien werknemers tot een vestiging van een multinational. “Voor kleinere bedrijven is met name de diversiteit binnen het Habitoor wat lastiger te realiseren. Simpelweg omdat ze minder vierkante meters gebruiken. Aan de andere kant vergemakkelijkt een kleine organisatie ook de samenstelling van een Habitoor. Het zou bijna een bestaand café kunnen zijn, waar een aantal werkruimten en een meeting room aan gekoppeld worden.”
Grote sprong door pandemie
Schwarz vindt het hard nodig dat bedrijven met werkplek transformatie aan de slag gaan. Of het nu volgens de Habitoor-visie is of niet, het belangrijkste is dat ondernemers stilstaan bij het belang van een goede fysieke werkomgeving. De architect raadt aan om het ijzer nu te smeden. “We hebben door de pandemie in korte tijd een grote sprong gemaakt. Zowel remote werken als digitaal vergaderen zijn volstrekt normaal en geaccepteerd. Sterker nog, het zijn nu bijna onlosmakelijke onderdelen van het werkproces geworden. Juist nu iedereen uit het gangbare werkpatroon is vanwege corona, kan er goed over een nieuwe vorm van huisvesting worden nagedacht. Reflecteren op wat er is, wat weg kan en wat ontbreekt, gaat het beste als je er niet middenin zit. Never waste a good crisis!”
Gratis e-book
In ons gratis e-book 'Het nieuwe kantoor' staan 10 onmisbare tips van architect Casper Schwarz. En vindt u nog veel meer inspirerende foto’s. Download 'm nu.
