Zelfs zwerfafval is iets waard. Dat is de gedachte achter de WasteBar, een mobiele foodtruck waar je drankjes en eten betaalt met peuken en bierdopjes. ‘Ook bij dit soort passieprojecten moet je commercieel kunnen denken’, stelt oprichter Noreen van Holstein (49). ‘Als je een onderneming alleen op passie drijft, kan dat een valkuil zijn.’
Zeventien jaar lang woonde Noreen in India samen met haar man – een voormalig correspondent – en gezin van drie kinderen. Toen de onderneemster drie jaar geleden terugkwam naar Nederland viel haar gelijk iets op.
“Ik schrok eigenlijk van hoeveel zwerfafval er overal lag. In India is zwerfvuil een enorm probleem. Maar ik had niet verwacht dat hier ook zo veel troep op straat zou liggen.”
Concept
Die constatering leidde tot een heldere optelsom. In India had Noreen op het strand in kuststaat Goa de WasteBar opgericht, toen ze daar nog werkte als Corporate Social Responsibility manager bij een Indiaas bedrijf. “Toen ik weer in Nederland terug was, dacht ik gelijk: dat hebben ze hier ook nodig.”
Het idee achter de WasteBar is simpel: met zwerfafval zoals sigarettenpeuken en bierdopjes kan je betalen voor een drankje of eten. “Zwerfafval is echt het afvoerputje van alle soorten afval. Het is ontzettend lastig om het probleem goed aan te pakken. De gedachte achter de WasteBar is dat we letterlijk waarde geven aan die peuken en prulletjes.
We gaan er het probleem van zwerfafval niet gelijk mee oplossen, maar we maken wel een begin met de normatieve verandering die hard nodig is.”
eBook: Duurzaam ondernemen
Waarom is duurzaam ondernemen belangrijk en aan welke wet- en regelgeving moet je voldoen? Je leest het in deze startgids!
DownloadEerste WasteBar
De Nederlandse vuurdoop had de WasteBar in Noreens nieuwe thuisstad Utrecht. Die stad bestond vorig jaar precies negen eeuwen. Tijdens een van de evenementen in het kader van dat jubileum opende Noreen voor het eerst een Nederlandse WasteBar.
Inmiddels is de WasteBar twintig evenementen en ruim 50.000 peuken verder. “Dit jaar willen we op vijftig evenementen staan”, vertelt Noreen. “De helft daarvan moet buiten Utrecht zijn. Tot dusver hebben we namelijk alleen in deze regio gestaan, terwijl het probleem natuurlijk in heel Nederland speelt.”
Passievalkuil
Mooi idee, prachtig doel, leuke uitvoering: maar wie betaalt uiteindelijk de kosten van de WasteBar? Het is een vraag waar Noreen geen makkelijk antwoord op heeft.
“Dat is voor meer social enterprises een lastige zoektocht. Veel van dit soort ondernemingen draaien op de passie van de initiatiefnemers. Die passie is vaak een prachtig vlammetje, maar kan tegelijkertijd een valkuil zijn. Want je verandert niet gelijk de wereld en niet iedereen legt meteen de rode loper voor je uit. Bovendien, hoe houd je dat vlammetje aangewakkerd als je iedere dag weer overal sigarettenpeuken ziet?
Wat mij betreft moet passie bij een sociale onderneming gepaard gaan met commerciële slimmigheid. Ja, het dient een goed doel. Maar daar mag ook best geld tegenover staan.”
Financiering
Noreen tipt andere sociale ondernemers om goed te onderzoeken welke lokale subsidies beschikbaar zijn. “Dat zijn er waarschijnlijk meer dan je zou denken.” Een andere slimmigheid is het actief betrekken van sponsors bij het concept.
“Ik zoek niet naar bedrijven die het alleen belangrijk vinden dat hun naam ergens goed zichtbaar is”, stelt Noreen. “Wel naar organisaties die de waarde achter de WasteBar intrinsiek delen. Ik vind het soms best lastig om de juiste sponsor te vinden.
Het moet natuurlijk een samenwerkingsverband zijn waar beide partijen iets aan hebben. En je moet er ook goed over nadenken welke waarde jij als sociale onderneming te bieden hebt aan een commerciële partij.”
Teambuilding
Een vorm waarin zo’n partnership volgens Noreen goed werkt, is het bedrijfsuitje. “Als we op bedrijfsuitjes staan, creëren we teambuilding voor de deelnemers. Dus niet zomaar meteen met elkaar drinken, maar je drankje eerst verdienen door te gaan ‘plandelen’ (zwerfafval oprapen tijdens het wandelen, red.) en samen stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt. Op die manier draag je samen als team ergens aan bij. Niet alleen nuttig, maar ook heel erg leuk.”
Circulair
Nadat het zwerfafval is opgeraapt en ingezameld, houdt het verhaal van de WasteBar nog niet op. “Ik zocht naar een manier waarop we dit afval ook na een evenement letterlijk waarde konden geven. Je zou bijvoorbeeld textiel kunnen maken van sigarettenpeuken, maar de CO2-uitstoot die met dat proces gepaard gaat, is erg hoog. Het middel is dan misschien erger dan de kwaal.
Wat wél goed werkt, is dat je peuken kan gebruiken als voeding voor mycelium, de schimmeldraden waarop paddenstoelen groeien. Zo kunnen we de peuken toch op een circulaire manier gebruiken.”
Verder komt er een kunstwerk, Het Peukenbos, dat is gemaakt van 500.000 opgeraapte peuken. Dit wordt onder andere op het Stadskantoor van Utrecht tentoongesteld. “Daarvoor hebben we al zo’n 225.000 peuken verzameld. Via de WasteBar, maar daarnaast krijgen we regelmatig peuken van plandelgroepen en speciale opruimacties.
Ook met het kunstwerk willen we letterlijk laten zien dat afval onderdeel is van wat je consumeert en dat het dus echt waarde heeft.”
