De geschiedenis van XS4ALL gaat terug tot de jaren tachtig. Over de roerige begintijd schreef Maarten Reijnders het boek ‘De hackers die Nederland veranderden’.
In zijn boek neemt techjournalist Reijnders de lezer terug naar de tijd van mainframes, bulletin boards, Viditel en de eerste microcomputers voor thuis. Met vlotte pen en beeldende anekdotes beschrijft hij hoe een paar zelfverklaarde 'techno-anarchisten' vanaf de jaren 80 de kwetsbaarheid van bedrijfssystemen blootlegt en pleit voor open toegang tot communicatie. De computerkrakers richten hun pijlen op bedrijven en organisaties die de netwerkbeveiliging niet op orde hebben. Er schuilt frustratie in hun acties. Want waarom is alles zo slecht beveiligd en neemt niemand hen serieus? Ook 'telecommonopolist' PTT is een geliefd doelwit, vooral met trucs om gratis te kunnen bellen en inbellen. Hoofdpersoon is Rop Gonggrijp, een activistische middelbare scholier die in tien jaar uitgroeit van radiopiraat tot 's lands bekendste computerkraker en boegbeeld van internetprovider XS4ALL. Er is ook aandacht voor zijn mede-activisten, zoals co-founders Felipe Rodriquez, Paul Jongsma en Cor Bosman.
Wat was de aanleiding om dit boek te schrijven?
Maarten: “Ik koester warme herinneringen aan de beginperiode van XS4ALL. Het was de tijd dat ik voor het eerst online ging, een dynamische periode waarin zich veel nieuwe mogelijkheden aandienden. Het internet bood laagdrempelig contact met mensen waar ook ter wereld. Er heerste optimisme; democratie vierde hoogtij. Dat optimisme sprak ook uit de idealen die Rop en zijn partners er sinds de jaren 80 op nahielden en hen de koosnaam Hackers die Nederland veranderden opleverden.”
Wat waren de idealen van de oprichters?
“Rop en Felipe waren daarover het meest uitgesproken. Voorop stonden vrijheid van meningsuiting, privacy, beveiliging en democratisering. Zo waren ze tegen ondoordachte maatregelen die de vrijheid van meningsuiting zouden inperken. Ze daagden hackers uit om beveiligingslekken en privacyschendingen te vinden. En ze zetten zich in om bestuursinformatie toegankelijker te maken voor de burger. Dat is tegenwoordig allemaal heel normaal, maar toen niet.”
Wat vind jij het belangrijkste moment voor XS4ALL?
“Dat moet de invoering van het hackverbod op 1 maart 1993 zijn geweest. Rop gaf al enige tijd het magazine Hack-Tic uit, met nieuws, tips en trucs voor hackers. Een van de mensen achter het tijdschrift werd kort na het hackverbod op heterdaad betrapt, opgepakt en 38 dagen vastgezet. Zelfs de bedenker van de wet was overtuigd van het geringe risico van deze persoon en zag in dat dit niet de bedoeling van de hackwet was. De wet was de directe aanleiding van de oprichting van Hack-Tic Netwerk. Dit was een eigen internetaanbieder waardoor je niet meer clandestien het net op hoefde te gaan. Hack-Tic Netwerk werd niet veel later omgedoopt tot XS4ALL, wat meteen het hogere doel aangaf: internettoegang voor iedereen.”
Wat is terechtgekomen van de oorspronkelijke idealen?
“Die idealen zorgden soms voor behoorlijke problemen, bijvoorbeeld door de rechtszaak die Scientology aanspande nadat geheime interne documenten op de server van XS4ALL werden gepubliceerd. Het zette de discussie over wat je op internet mag publiceren, op scherp. Over vrijheid van meningsuiting is Rop tegenwoordig een stuk genuanceerder. Hij is nog steeds tegen censuur, maar ziet dat er iets tegen desinformatie moet worden gedaan. De idealen zijn er nog wel, maar het speelveld is veranderd. Vroeger waren er veel kleine providers. Zij bepaalden welke discussiegroepen via hun platform bereikbaar waren en dus wat er online te lezen was. Tegenwoordig is internet een nutsvoorziening, waarbij we zijn overgeleverd aan enkele grote partijen die vanuit de VS en China bepalen wat we te zien krijgen. En dat terwijl de samenleving verhardt en zaken als racisme en seksisme meer aan de oppervlakte liggen. Het is goed dat de EU het voortouw neemt met maatregelen tegen haatzaaien en desinformatie.”
Wie was jouw favoriete hacker?
“Ik heb zoveel hackers leren kennen tijdens het schrijven van dit boek – iedereen even behulpzaam. Als centrale figuur drukte Rop natuurlijk een enorme stempel op de hackersgemeenschap in binnen- en buitenland. Persoonlijk had ik veel aan mijn contact met Paul Dinnissen, een hacker van het eerste uur. Hij had een goed archief van tv-fragmenten en knipsels en eindeloze verhalen.”
Het boek eindigt bij de verkoop van XS4ALL aan KPN. Waarom?
“Voor mij markeert de verkoop een natuurlijk eindpunt aan het verhaal. Het begint in 1985 met Rops allereerste hack bij het RIVM, en eindigt in 1997 met zijn vertrek en de overname door KPN amper een jaar later. Het was een gezamenlijke beslissing van Rop en Felipe om het bedrijf in de etalage te zetten. De heren zagen in dat het lastig zou worden om als zelfstandige partij door te gaan in verband met de opkomst van internet via kabel en ADSL.”
Met het boek gereed, wat is jouw indruk?
“Ik ben er een jaartje mee bezig geweest. Het was een enorme klus, met misschien wel veertig interviews. Iedereen was erg betrokken en stond open om mee te werken. Het was leuk om te horen en in oude archieven te lezen hoe mensen dachten over computers en netwerken. De zorgen van toen, over privacy, beveiliging en democratisering, zijn nog steeds actueel.”
Win het boek
Wilt u kans maken op een van de 10 boeken? Vul dan onderstaand formulier in en vertel ons waarom volgens u XS4ALL Nederland veranderde.
Helaas, deze winactie is gesloten.
De winnaars zijn gebeld.
‘De hackers die Nederland veranderden – De spannende geschiedenis van XS4ALL’
Auteur: Maarten Reijnders
Uitgeverij Podium Amsterdam
ISBN 9789463812337,
€21,99
